درباره ی روستای هجیج

هجیج روستایی است به زیبایی دره های زاگرس، به دل انگیزی ارتفاعات شاهو، به

زلالی چشمه ساران هورامان، به قدمت تمدن کرمانشاه و هجیج روستایی است به

خیال انگیزی بهشت.

روستای هجیج یکی از پر جاذبه ترین نقاط استان کرمانشاه و از مناطق دیدنی

اورامانات، که در 25 کیلومتری پاوه قرار گرفته، روستای شور انگیز و

تاریخی هجیج است که هر ساله گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند.

زیبایی کم نظیر این روستای پلکانی با کوههای سنگی، مناظرسرسبز، چشمه های

خروشان و مسیر پرپیچ و خم آن چشم هر دل نوازی را به خود معطوف می کند، به

طوری که علاوه بر گردشگران، همواره هنرمندان خوش ذوق را به سمت خود می

کشاندکه تا با الهام از آن همه زیبایی و شگفتی به خلق آثار چشم نواز خود

بپردازند.

این روستا که در دره ای زیبا و آرمیده در جنگلی انبوه و بهشتی قرار گرفته، مردمانی خون گرم، سخت کوشش و مهمان نواز دارد.

خانه های هجیج همگی از سنگ و اغلب به صورت خشکه چین و پلکانی ساخته شده، به گونه ای پشت بام خانه ای، حیاط خانه دیگری است.

بارش نزولات جوی مناسب به ویژه برف در فصل سرد سال و باران در بهار و پاییز موجب سرسبزی و طراوت روستا و مناظر اطراف آن شده است.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد مردمان این روستا خود کفایی در تمامی

مایحتاج روزانه است به گونه ای که از گیوه بافی که پایپوش مردمان مناطق کرد

نشین است گرفته تا لباسهایی سنتی بافته شده از پشم ورنگ طبیعت، تا تهیه

خوراک و مایحناج خوردنی و هر آنچه که نیاز زیستن در رفاه باشد که این همه

تلاش، کوشش، ذوق و هنر ریشه در فرهنگ، باور و توانمندی آنان دارد.

یکی دیگر از ویژگی های قابل توجه این روستای خیال انگیز وجود امامزاده سید

عبیدالله فرزند امام موسی کاظم (ع) است که اهالی منطقه از آن به نام کوسه

هجیج یاد می کنند و بسیار مورد احترام آن هاست.

در نزدیکی روستا چشمه خروشانی وجود دارد که آب آن به رودخانه سیروان می

ریزد، این چشمه عجیب که به مانند آبشاری از دل کوه بیرون می آید به چشمه بل

معروف است، خروشانی آن به گونه ای است که در هیچ فصلی از سال آب آن کم نمی

شود و متخصصین و محققین آب آن را به عنوان یکی از بهترین آب معدنیهای دنیا

شناخته اند. در ایام نوروز روستای هجیج که به عنوان یکی از روستاهای هدف

گردشگری استان شناخته شده است پذیرای هزاران گردشگر است.

موقعيت و تاريخچه

روستاي حجيج از توابع بخش نوسود شهرستان پاوه در استان کرمانشاه، با مختصات

جغرافيايي 46 درجه و 20 دقيقه طول شرقي و 35 درجه و 9 دقيقه عرض شمالي، در

34 کيلومتري شهرستان پاوه و 123 کيلومتري کرمانشاه قرار دارد.

روستاي حجيج از شمال غرب و جنوب به کوهستان‏هاي کوه‏سالان و شاهو محدود است

و ارتفاع آن از سطح دريا 850 متر است. روستاي حجيج با اقليمي معتدل و

کوهستاني، در بهار و تابستان آب و هواي مطبوعي دارد و در پاييز و زمستان

سرد است. رودخانة سيروان از نزديکي اين روستا عبور مي‏کند.

اگرچه اسناد معتبري در مورد تاريخ روستاي حجيج در دست نيست، اما وجود

امامزاده عبيدالله معروف به کوسه حجيج بيانگر آن است که اين روستا سابقه

تاريخي ديرينه‏اي دارد و قدمت آن به بيش از 500 سال مي‏رسد.

مردم روستاي حجيج به زبان کردي و لهجة هورامي سخن مي‏گويند، مسلمان و پيرو مذهب اهل تسنن هستند.

الگوي معيشت و سکونت

براساس نتايج سرشماري سال 1375، روستاي حجيج 925 نفر جمعيت داشته است که در سال 1385 به 736 نفر کاهش يافته است.

درآمد مردم اين روستا غالباً از فعاليت‏هاي باغداري و دامداري تأمين

مي‏شود. گروهي نيز به مشاغل خدماتي و توليد صنايع دستي مي‏پردازند.

ميوه‏هايي مانند گردو، انار و انگور در زمرة مهم‏ترين محصولات سردرختي اين

روستا به شمار مي‏آيند. پرورش درختان «ون» يکي از مهم‏ترين منابع درآمد

مردم اين روستا است. مراتع سرسبز و حاصلخيز به ويژه در اطراف رودخانة

سيروان، باعث رونق دامداري در اين روستا شده است. کشک، شير، دوغ، روغن

حيواني و کره از مهم‏ترين فرآورده‏هاي لبني اين روستا مي‏باشد. نگهداري و

پرورش انواع طيور در اين روستا رواج دارد. توليد انواع صنايع دستي مانند

گليم، جاجيم، گيوه، دستمال و سبد نيز در ميان مردم روستا به ويژه زنان

مرسوم است.

روستاي کوهستاني حجيج بافت مسکوني متمرکزي دارد. بيشتر خانه‏هاي اين روستا

در دو طبقه بنا شده‏اند و فاقد حياط مي‏باشند. خانه‏هاي روستاييان از شرايط

اقليمي و طبيعي محدوده روستا و نوع فعاليت و معيشت مردم متأثر گرديده و

شکل گرفته است. بيشتر خانه‏هاي اين روستا به صورت پلکاني ساخته شده‏اند، به

طوري که بام يک خانه حياط خانه ديگر است. جهت‏گيري ساختمان‏ها به سوي جنوب

است تا از نور خورشيد بيشترين بهره‏برداري به عمل آيد. به دليل سرماي سخت

زمستان، ديوار خانه‏هاي قديمي روستا ضخيم، با در و پنجره‏هايي کوچک است.

سقف اين خانه‏ها که با تيرهاي چوبي پوشيده و با کاهگل اندود شده‏اند، مسطح

مي‏باشد.

عمده مصالح به کار رفته در بناي خانه‏هاي مسکوني قديمي روستا، سنگ، چوب و

ملاتِ گل است. در ساخت خانه‏هاي جديد و مرمت بناها، مصالح مقاوم آجر،

سيمان، گچ و آهن مورد استفاده قرار مي‏گيرد.

جاذبه‏هاي گردشگري

حجيج يکي از روستاهاي بسيار زيباي استان کرمانشاه با معماري ويژه است که

مناظر طبيعي و چشم‏اندازهاي منحصر به فردي دارد. خانه‏هاي سنگي و پلکاني،

کوه‏هاي بلند و دره‏هاي عميق اطراف روستا نيز با مناظر حيرت‏آوري توجه هر

بيننده‏اي را به سوي خود جلب مي‏کند.

حواشي رودخانة پرآب و تماشايي سيروان که از نزديکي روستا عبور مي‏کند به

ويژه در بهار و تابستان با سرسبزي، طراوت و زيبايي‏هاي کم‏نظير، يکي از

تفرجگاه‏هاي زيباي روستاي حجيج محسوب مي‏شود. درختان بلند پيرامون روستا

همراه با گياهان خودرو و گل‏هاي رنگارنگ دامنه‏ها، به خصوص در بهار و

تابستان چشم‏اندازهاي طبيعي بسيار زيبايي را پديد مي‏آورند.

ارتفاعات شاهو که بخشي از رشته کوه‏هاي زاگرس به شمار مي‏رود، طبيعت زيبا و

بکري دارد که همراه با مراتع و چراگاه‏هاي سرسبز از جمله پياز دول ميشا و

گاول و نيز انواع گونه‏هاي گياهي به ويژه گياهان دارويي همانند گل گاوزبان،

ختمي، گون و شنگ، در زمره زيباترين نواحي استان کرمانشاه به شمار مي‏آيد.

تنوع جانوري اين ارتفاعات نيز از جمله خرس، شغال، گرگ و روباه جالب توجه

است.

در دامنة ارتفاعات شاهو چشمه‏هاي فراواني وجود دارد که بخش اعظم آب زراعي و

آشاميدني شهرها و روستاهاي پيرامون خود را تأمين مي‏کنند. جاذبه‏هاي

ورزش‏هاي زمستاني اين ارتفاعات براي طبيعت‏دوستان بسيار دلپذير است.

آبشار زباي بل، که در نزديکي روستاي حجيج قرار دارد، از جمله آبشارهايي است

که آب آن خواص درماني دارد. آب سالم و معدني اين آبشار در بسته‏هاي متنوع

نوشابه‏اي به کشورهاي همسايه صادر مي‏شود.

کنار رودخانة سيروان، امامزاده‏اي به نام کوسه حجيج وجود دارد که بناي آن

به صورت چهار طاقي آجري احداث شده است. بنا به گفته برخي از مطلعين محلي

نام اين امامزاده عبيداله و از نوادگان امام موسي کاظم (ع) است. برادر وي

نيز در روستاي اسپيرس، در پاوه مدفون است.

از ديگر آثار ارزشمند روستاي حجيج بناهاي خانقاه، چله خانه و عبادتگاه کوسه

است. اين بنا از سنگ است و داخل آن با گل اندود شده است. در داخل اين

عبادتگاه ستون‏هاي چوبي نيز وجود دارد.

خانقاه دراويش قادريه از ديگر بناهاي ديدني روستاي حجيج است که در آن به ذکر و سماع مي‏پردازند.

يکي از مهم‏ترين مراسمي که در اين روستا برگزار مي‏شود مراسم ذکر و سماع

دراويش طريقت قادريه مي‏باشد. آنان در ايامي خاص به ذکر و سماع پرداخته و

در مراسمي که با دف و هوره برگزار مي‏شود، با حالت گريه و استغاثه به خلسه

فرو مي‏روند و از مريد و مرشد خود مدد مي‏جويند. اين مراسم با نواها و

رقص‏هاي عرفاني همراه است.

موسيقي مورد علاقه مردم روستاي حجيج شنيدن نواي سوزناک شمشال است. اين ساز

يکي از انواع سازهاي بادي است و شبيه ني مي‏باشد که همراه با آوازهاي

سوزناک و گيرا نواخته مي‏شود. در مراسم مختلف به خصوص در سوگواري‏ها و

مراسم حماسي نيز از اين ساز استفاده مي‏شود.

پوشاک مردمان روستاي حجيج محلي است. پوشش مردان اين روستا عبارت است از

کلاه، قبا (نوعي پوشش بلند)، شلوار کردي، سره (نوعي قباي کوتاه) و گيوه.

پوشاک زنان نيز متشکل از سربند، زيرپوش، کُلَنجه (نوعي پوشش با تزيينات

مختلف)، پيراهن، قبا (نوعي لباس آستين‏دار) و جافي (نوعي شلوار) مي‏باشد.

از مهم‏ترين توليدات صنايع دستي اين روستا مي‏توان به گليم‏بافي، جاجيم‏بافي، سبدبفاي، دستمال بافي و گيوه‏بافي اشاره کرد.

از غذاهايي که در ميان مردم روستاي حجيج شهرت دارد مي‏توان به کوفته

حجيجانه (که ترکيبي از برنج و گوشت چرخ کرده است)، خورشت قسقوان (که خورشتي

مانند خورشت قيمه همراه با پسته کوهي است) و ترخينه (مخلوطي از بلغور گندم

و دوغ ترش) اشاره کرد. اين غذاها معمولاً در زمستان طبخ و مصرف مي‏شود.

سوغات روستاي حجيج شامل گردو، انار، گيوه و انواع سبد مي‏باشد.

دسترسي: روستاي حجيج از طريق شهرهاي پاوه، مريوان، سروآباد، نوسود و سنندج

قابل دسترسي است و تمام جاده‏هاي منتهي به اين روستا، از شهرهاي مذکور

آسفالت و مناسب است.

----------------------------------------------------

معرفی _ آشنایی با روستای هجیج

اورامان در غرب استان کرمانشاه قرار دارد که رودخانه خروشان ” سیروان ” در

آن ، دره های بسیار عمیقی ایجاد کرده است . به همین دلیل رفت و آمد ،

کشاورزی و دامداری به سختی ممکن است

اورامان در غرب استان کرمانشاه قرار دارد که رودخانه خروشان ” سیروان ” در

آن ، دره های بسیار عمیقی ایجاد کرده است . به همین دلیل رفت و آمد ،

کشاورزی و دامداری به سختی ممکن است . مردم ” هجیج ” در بسیاری مواقع صخره

های سینه کوه را تراشیده و گود می کنند و آنگاه در آن خاک و کود می ریزند .

در آن سیب زمینی و صیفی و حتی درخت می کارند و گاهی تعدادی سبد را همانند

گلدان جلوی بالکن کوچک ساختمان می گذارند و در آن پیاز و سبزی کشت می کنند .

دام های روستا را اکثراً بز تشکیل می دهد که از مناطق صعب العبور عبور می

دهند تا به علف های نقاط بالاتر از کوهستان دسترسی یابند . بدین گونه است

که مردم ” هجیج ” روستائیانی هستند صنعتگر . تنها وسیله نقلیه در این مناطق

قاطر است که باید آن را حیوانی پرطاقت و کم توقع دانست .

بنابر اعتقادات محلی بنیان گذاری روستای ” هجیج ” توسط مردی مقدس از خاندان

ائمه اطهار بود که ربای مبارزه علیه ظلم خلفای عباسی به این منطقه آمد و

در عبور از هر روستائی یک نفر صنعتگر را با خود همراه کرد . نخستین هنرمندی

که به وی پیوست آهنگری بود از روستای ” شرکان ” و پس از آن نجاری از

روستای ” سرخه کوت ” که با آنها هم قدم شد .

کوه های هفت کشان ، کوه تخت ، شاهو ، دازانی و زرده در نوردیده شد تا

بتواند ایرانی دیگر همانند معماری از روستای ” دیوزپا ” و ” گیوه کشی ” از

منطقه پاوه و جولابافی از روستای بدرآباد ماهیدشت و گیوه بافی از روستای

طویله به انها بپیوندند و جامعه کاملاً صنعتی روستای ” هجیج ” را پایه

گذاری کنند.

روستای هجیج در دست نیافتنی ترین قسمت کوهستان اورامان و در پس گردونه ”

کلنگ چین ” و نزدیکترین قسمت به چشمه زیبای ” بل ” پایه گذاری شد که آن از

منابع مهم رودخانه سیروان است و روش معماری آن را از همان ابتدا بر مبنای

مصالح محلی چون سنگ و خاک و چوب قرار دادند . با توجه به اینکه سنگ های

ناهموار را همچون آجر تراشیدند و با ملاط ساده گل محلی روی هم چیدند و

بنابر تجربه در فواصل مختلف بین تخته سنگ های دیوارها ، الوارهای چوبی خاصی

جهت جلوگیری از لغزش بر اثر زلزله یا جذب رطوبت هوا قرار دادند .

به علت کمبود زمین ، پشت بام هر منزلی حیاط منزل پشتی محسوب می شود ، طبعاً

محل بازی بچه ها و تفرجگاه والدین است . مجموعه روستای ” هجیج ” یکی از

شگفت انگیزترین روستاهای جهان است با مجموعه ای از خیابان های نیم دایره و

ردیف ساختمان های یک رو به دره عمیق و رودخانه زیبای سیروان .

مسجد مرکزی روستا نمونه کاملی از معماری کهن ایرانی است با ستون های چوبی و

تزئینات زیبای کنده کاری و در و پنجره های استادانه که توسط نجارانی ساخته

شده که خود را از نسل همان هنرمندی می دانند که همراه کوسه هجیج به این

مکان آمده اند و به همین گونه آهنگ هنرمند روستا خود را از نسل یاران آن

مرد می داند و همچنان به ساخت وسایلی که لازمه زندگی مردم اورامان است می

پردازند . تعدادی از وسایل ساخته شده در هجیج همچون گیوه و شال و لوج (

نوعی بافتنی ) حتی تا شهرهای بزرگ و بسیار دور افتاده فرستاده می شد.

زبان سخنوری مردم هجیج اورامی است که یکی از ریشه های کهن زبان ایرانیان

است . گرچه زبان اورامی با سایر لهجه های کردی مثل سورانی تفاوت دارد ولی

مانع از هم ریشه بودن این زبانها با فارسی و لری و خراسانی و غیره نمی شود .

اورامی هجیج که یکی از اصیل ترین لهجه ها به شمار می آید قرابت زیادی با

زبان اوستایی و پهلوی دارد . به طوری که اگر متنی از پهلوی را برای یک

اورامی زبان بخوانند لغات بی شماری از آن را می تواند دریابد . ولی آنچه

بیشتر در زبان اورامی چشمگیر است نزدیکی این زبان با فارسی است که در وهله

اول سخت بیگانه و غیر قابل لمس به نظر می آید چون کلمات اصیل فارسی آنچنان

با زیر و زبر لهجه کردی آمیخته است که تا گوش به آن آشنا نشود نمی توان این

نزدیکی را دریافت .

اکثر لغات همان لغات فارسی قدیمی است که با اندک تغییری به شکل اورامی در

آمده است و این به آن منظور نیست که اورامی ها واژه های فارسی را گرفته و

آن را به میل خویش تغییر داده اند بلکه باید گفت لغات اصیل فارسی که اکنون

بیشترین آن از بین رفته است در زبان اورامی مردم هجیج همچنان به قوت خویش

باقی مانده است . لهجه اورامی به عنوان زبان ادبی تمام مناطق کرد زبان به

شمار می آید و به خاطر وسعت و شیوائیش ظرفیت زیادی برای پذیرش شعر دارد و

از این رو اکثر شعرای کرد به این زبان ،

شعر سروده اند . حتی این سابقه شعری به کهن ترین دوران تاریخ ایران می رسد

. تمام مفاهیم عرفانی و حماسی و عاشقانه را در ترانه های دل انگیز اورامی ”

سیاه چمانه ” می توان یافت . یکی از هنرمندانی که همراه آن مرد مقدس به

پایه ریزی جامعه اقتصادی هجیج همت گماشت پارچه بافی بود که زیباترین صنعت

مردم این روستا را پایه گذاری کرد به طوری که عمامه های با نقوش زرد رنگ را

نه تنها بر تارک مردان هجیج بلکه در اکثر نقاط استان کردستان و کرمانشاه

می بینیم و خود این بافنده ها مدعی هستند که کالای آنها در گذشته ای نه

چندان دور مشتریان بسیاری در دمشق و بغداد داشته است .